एडुपाना
शुक्रबार, असार १०, २०७९
काठमाडौंका राम्रा सामुदायिक विद्यालयबारे शृंखला लेख्ने क्रममा यसपटक हाम्रो छनोटमा परेको छ क्षेत्रपाटीस्थित कन्या मन्दिर माध्यमिक विद्यालय।
नामै काफी छ भनेझैं यस विद्यालयमा छात्रा मात्र पढ्छन्।
हालैको एक दिन हामी विद्यालय पुग्यौं। छत्रपाटी चिकित्सालय नजिकै विद्यालयको गेट छ। गेटबाट प्रवेश गर्नासाथ हरियालीले ढाकिएको, ठूलो नै भन्न मिल्ने चउर छ। सामुन्नेमा छ एउटा पोखरी र बगैंचा। विद्यालय भवन आकर्षक छ।
राजधानीको पुरानो घना बस्तीबीच यति फराकिलो विद्यालय परिसर भेटिनु अनौठो लाग्दो रहेछ। यति भव्य विद्यालयमा कति विद्यार्थी पढ्लान्? विद्यालयको भौतिक संरचना मात्र भव्य हो कि यो भव्यताको उपयोग पनि हुन पाएको छ? शिक्षण–सिकाइ क्रियाकलाप र उपलब्धि कस्तो होला?
प्रथम दृष्टिमै यस्ता जिज्ञासाहरू उत्पन्न भए।
विद्यालयको चउरमै भैटिए विद्यालय पोशाकमा सजिएका प्रधानाध्यापक घनश्याम न्यौपाने।
हामीले जिज्ञासा राख्यौं– विद्यालय क्षेत्र निकै ठूलो रहेछ नि!
प्रसन्न मुद्रामा उनले भने, '(काठमाडौंका) सामुदायिक विद्यालयमा सबभन्दा धेरै क्षेत्रफल भएको विद्यालयभित्र पर्छ कन्या मन्दिर।'
फेरि सोध्यौं, 'काठमाडौंका अरू विद्यालयको तुलनामा कन्या मन्दिर चिनाउने फरक विशेषता चाहिँ के हो त?'
प्रधानाध्यापक न्यौपानेका अनुसार यस विद्यालयमा कुल नौ सय जना छात्रा छन्। तीमध्ये १० प्रतिशत मुस्लिम समुदायका छन्।
विद्यालयको चउरमै भैटिए विद्यालय पोशाकमा सजिएका प्रधानाध्यापक घनश्याम न्यौपाने।
हामीले जिज्ञासा राख्यौं– विद्यालय क्षेत्र निकै ठूलो रहेछ नि!
प्रसन्न मुद्रामा उनले भने, '(काठमाडौंका) सामुदायिक विद्यालयमा सबभन्दा धेरै क्षेत्रफल भएको विद्यालयभित्र पर्छ कन्या मन्दिर।'
फेरि सोध्यौं, 'काठमाडौंका अरू विद्यालयको तुलनामा कन्या मन्दिर चिनाउने फरक विशेषता चाहिँ के हो त?'
प्रधानाध्यापक न्यौपानेका अनुसार यस विद्यालयमा कुल नौ सय जना छात्रा छन्। तीमध्ये १० प्रतिशत मुस्लिम समुदायका छन्।
स्कुलमा पुस्तकालय छ जहाँ विद्यार्थीहरू आफ्नो अनुकूल समयमा जान पाउँछन्। विद्यार्थी र शिक्षकका लागि उपयोगी, साहित्यिक र अन्य पुस्तक त्यहाँ छन्।
'नयाँ भवनमा सरेपछि पुस्तकालयको राम्रो व्यवस्था गरेका छौं,' प्रधानाध्यापक न्यौपाने भन्छन्, 'यहाँ विद्यालयका लागि चाहिने सबै पुस्तक छन्। इन्टरनेटमार्फत पढ्न ट्याब पनि राखेका छौं।'
अब स्कुलले सय जनासम्म बस्न सक्ने छात्रावास सञ्चालनमा गर्ने तयारी गरेको छ। यसका लागि विद्यालय परिसरमा ठाउँ छ। अशक्त र असहाय छात्राको अग्राधिकार हुने गरी छात्रावास सञ्चालन हुने प्रधानाध्यापक न्यौपानेले बताए।
अतिरिक्त क्रियाकलापमा प्रतिस्पर्धाका लागि हिमालका नामबाट विद्यार्थीका समूह बनाइका छन्। खेलकुद प्राथमिकतामा छ। विद्यालयका छात्राहरू राष्ट्रिय प्रतियोगिताहरूमा पनि सहभागी हुन्छन्। महानगरको क्षेत्र नम्बर ७ मा महिला खेलमा कन्या मन्दिरका छात्रा अग्रस्थानमा छन्। कबड्डीमा छ जना छात्रा राष्ट्रिय स्तरमा खेल्दै छन्। बास्केटबल र भलिबलमा पनि यहाँका विद्यार्थीहरू अगाडि छन्। भलिबल सिकाउन कोच विद्यालयमै छन्।
शैक्षिक सीप अभिवृद्धि गर्ने, वादविवाद, वक्तृता, हाजिरीजवाफ, निबन्ध र कथा लेखनजस्ता आन्तरिक प्रतिस्पर्धा स्कुलले गरिरहन्छ। यहाँका छात्राका लागि क्षेत्रपाटी चिकित्सालयमा निःशुल्क उपचार सुविधा पनि छ।
एउटा प्रसिद्ध भनाइ छ– एक जना महिला शिक्षित हुँदा परिवारै शिक्षित हुन्छ।
यही कथनको प्रतीक हो कन्या मन्दिर माध्यमिक विद्यालय।
शिक्षक गीता कुमारी अधिकारीले प्रतीकात्मक रूपमा भनिन्, 'कन्या मन्दिरका नवमञ्जरी, कोपिला, कुसुमहरू मेरा लागि अत्यन्त प्रिय छन्। यिनीहरूको भविष्य निर्माणमा सानो भए पनि इँटा थप्न प्रयत्नशील छु।'
कन्या मन्दिर काठमाडौं महानगरको नमूना विद्यालय हो। गत वर्ष काठमाडौं महानगरले 'एक वडा, एक नमुना' विद्यालय छनौट गर्दा वडा नम्बर ७ बाट कन्या मन्दिर परेको हो। साढे सात दशक लामो शैक्षिक इतिहास रहेको कन्या मन्दिर माध्यमिक विद्यालय इतिहासको गौरव राख्न सफल छ।
